نظامی
چون خم گردون به جهان در مپیچ
آنچه " نه آن تو " به آن در مپیچ
زور جهان بیش ز بازوی توست
سنگ وی افزون ز ترازوی توست
کوسه کم ریش دلی داشت تنگ
ریش کشان دید دو کس را به جنگ
به که تهی مغز و خراب ایستی
تا چو کدو بر سر آب ایستی
دایه ی دانای تو شد روزگار
نیک و بد خویش بدو واگذار
گر دهدت سرکه چو شیره مجوش
خیز تو خواهد تو چه دانی خموش
نظامی گنجوی
جهانافروز دلبندی چه دلبند
به خرمنها گل و خروارها قند
به نازی قلب ترکستان دریده
به بوسی دخل خوزستان خریده
رخی چون تازه گلهای دلاویز
گلاب از شرم آن گلها عرق ریز
ز تری خواست اندامش چکیدن
ز بازی زلفش از دستش پریدن
نظامی گنجوی
یکی روز دانهست و یکروز دام
به مور آن دهد کو بود مورخوار
دهد پیل را طعمهٔ پیلوار
همه کار شاهان شوریده آب
از اندازه نشناختن شد خراب
بزرگ اندک و خرد بسیار برد
شکوه بزرگان ازین گشت خرد
سخائی که بیدانش آید به جوش
ز طبل دریده برآرد خروش
مراتب نگهدار تا وقت کار
شمردن توانی یکی از هزار
جهاندار چون ابر و چون آفتاب
به اندازه بخشد هم آتش هم آب
به دریا رسد دُر فشاند ز دست
کند گردهٔ کوه را لعل بست
به حمدالله این شاه بسیار هوش
که نازش خرست و نوازش فروش
به اندازهٔ هر که را مایهای
دها و دهش را دهد پایهای
از آن شد براو آفرین جای گیر
که در آفرینش ندارد نظیر
سری دیدم از مغز پرداخته
بسی سر به ناپاکی انداخته
دری پر ز دعوی و خوانی تهی
همه لاغریهای بی فربهی
همین رشته را دیدم از لعل پر
ضمیری چو دریا و لفظی چو در
خریداری الحق چنین ارجمند
سخنهای من چون نباشد بلند
زنان اساطیری_لیلی 1
با آن پسران خـرد پيـونـد هم لوح نشسته دختري چنـد
هريك ز قبيـله اي و جائي جمع آمـده در ادب سـرائي
نظامي
خوشا نزهت باغ در نوبهار
جوان گشته هم روز و هم روزگار
مغنی مدار از غنا دست باز
که این کار بی ساز ناید بساز
سرآیندهٔ ترک با چشم تنگ
فروهشته گیسو به گیسوی چنگ
ازو بوسه وز تو غزلهای تر
یکی چون طبرزد یکی چون شکر
نظامي گنجوي
سر زلف گره گیر دلارام
بدست آورد و رست از دست ایام
لبش بوسید و گفت ای من غلامت
بده دانه که مرغ آمد به دامت
نظامي گنجوي
می و معشوق و گلزار و جوانی
ازین خوشتر نباشد زندگانی
تماشای گل و گلزار کردن
می لعل از کف دلدار خوردن
حمایل دستها در گردن یار
درخت نارون پیچیده بر نار
به دستی دامن جانان گرفتن
به دیگر دست نبض جان گرفتن
گه آوردن بهار تر در آغوش
گهی بستن بنفشه بر بناگوش
گهی در گوش دلبر راز گفتن
گهی غمهای دل پرداز گفتن
جهان اینست و این خود در جهان نیست
و گر هست ای عجب جز یک زمان نیست
نظامي گنجوي
بهاری داری از وی بر خور امروز
که هر فصلی نخواهد بود نوروز
گلی کو را نبوید آدمی زاد
چو هنگام خزان آید برد باد
نظامی گنجوی
ترا بیرنج حلوائی چنین
نرم
برنج سرد را تا کی کنی گرم
نشاید یافتن در هیچ برزن وفا در اسب و در شمشیر و در زن
زن از پهلوی چپ گویند برخاست مجوی از جانب چپ جانب راست
اگر غیرت بری با درد باشی و گر بیغیرتی نامرد باشی
نظامی گنجوی
رخی چون تازه گلهای دلاویز گلاب از شرم آن گلها عرق ریز
به نازی قلب ترکستان دریده به بوسی دخل خوزستان خریده
سپید و نرم چون قاقم برو پشت کشیده چون دم قاقم ده انگشت
ز ترّی خواست اندامش چکیدن به بازی زلفش از دستش پریدن
گشاده طاق ابرو تا بناگوش کشیده طوق غبغب تا سر دوش
نظامی گنجوی
به دود افکندن آن زلف سرکش
که چون دودافکنان در من زد آتش
به بانگ زیورش کز شور خلخال
در آرد مرده صد ساله را حال
به شغل جهان رنج بردن چه سود
که روزی به کوشش نشاید فزود
جهان غم نیرزد به شادی گرای
نه کز بهر غم کردهاند این سرای
جهان از پی شادی و دلخوشیست
نه از بهر بیداد و محنت کشیست
بر درخت زنده بی برگی چه غم؟